THE FALL OF THE OTTOMANS: THE GREAT WAR IN THE MIDDLE EAST
Enderun Dergisi 1(2) (2017) 45–46
45
Enderun Dergisi
Cilt:1 Sayı:2
Gönderiliş Tarihi: 19/04/2017
Kabul Tarihi: 03/05/2017
THE FALL OF THE OTTOMANS: THE GREAT WAR IN THE MIDDLE EAST
By Eugene Rogan
Tuğçe GÖÇERDİR
1
OSMANLI'NIN ÇÖKÜŞÜ: ORTADOĞU'DA BÜYÜK SAVAŞ
1914-1918 Büyük Savaşı'nda yayınlanan ingilizce kitapların çoğu, belirli nedenlerden dolayı
sadece Batı cephesinden olan savaşlara odaklandılar. Doğu cephesini inceleyen çalışmalarda Gelibolu
cephesinin ötesine geçemedi. Savaş sırasında Almanya'nın yanında yer alan ve savaş sonunda
yenilgiye uğrayan Osmanlı İmparatorluğu açısından kitap güzel bir açıklama getirmektedir. Kitabın
yazarı Oxford Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapan Eugene Rogan Ortadoğu'da yıllarını geçirmiş
olması münasebetiyle, Türk ve Batı tarihçileri tarafından nadiren ziyaret edilen diğer arşivlerde
araştırma yapma konusunda dil yeteneğine sahipti. Kendisine göre yeri geldiğinde gergin yeri
geldiğinde esprili bir dile sahip olan eseri jeopolitik ve askeri açıdan iyi bir örnek oluşturmaktadır.
Yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu iç muhalefet ve dış tehditlerle mücadele eder
haldeydi. "Avrupa'nın hasta adamı" olarak biliniyordu. Birincil korku, Karadeniz'den Akdeniz'e
girmeyi arzulayan Çarlık Rusyası'nın işgaliydi. Savunma için, Türkler, bir İngiliz tersanesi tarafından
iki Dreadnaught sınıfı savaş gemisi inşa etmek için yeterli parayı kazınmışlardı. 1914 yılında Savaş’ın
çıkmasıyla İngilizler Osmanlı için ürettikleri gemilere el koydular ve Kraliyet Donanmasına dahil
ettiler. Uzun süren şikayetler sonrasında sonuç elde edemeyen Türkler Almanlarla ortak bir şekilde
savaşa girmeye karar verdi.
Osmanlılar İngiliz ve Fransız kolonilerinde (özellikle Hindistan, Kuzey Afrika ve Mısır)
yaşayan yaklaşık 240 milyon Müslüman hakkında ciddi bir yanlış hesaplama yaptı. Almanya’nın
propogandasıyla Cihad çağrısında bulundu fakat beklenilen destek gelmedi. Sadece Hintli
Müslümanlar savaşta büyük bir gayret göstererek savaştılar.
İngiliz Donanmasının başında bulunan Winston Churchill'in İstanbul'u bir deniz
bombardımanı ile ele geçirme planı yaptı. Böylelikle Almanların Hindistan'a olan İngiliz deniz
bağlantılarını kesme girişiminde bulunmuş olacaktı. Fakat Churchill'in deniz saldırısı başarısız oldu,
bunun üzerine İngiliz kara komutanı General Horatio Herbert Kitchener, Gelibolu yarımadasına on
1 Öğretim Görevlisi, Artvin Çoruh Üniversitesi, tugcegocerdir@artvin.edu.tr
Enderun Dergisi 1(2) (2017) 45–46
45
binlerce askeri ile saldırdı. Yazar bu bölümde savaşın korkunç yüzünü 29 sayfa ile anlatmaktadır.
Çürüyen cesetler ve korkunç savaş sahneleri üzerinde durmaktadır. Ayrıca savaşın sorumlusu olarak
da Churcill’i göstermektedir.
Daha kötü bir senaryo İngilizlerin başına Bağdatın altında yer alan Rut şehrinde geldi. Türkler
ve diğer ülkelerden gelen özellikle de Hintli Müslümanlar tarafından çevrili olan bu şehirde İngilizler
ağır yenilgiye uğradılar. On beş bin İngiliz askeri esir alındı. İngiliz askerlerinin cesetleri ağaçlara
asıldı. Öyle ki yazara göre İngilizlerin daha önce bir savaşta bu kadar teslim olma oranı da
görülmemişti.
Yiyecek sıkıntı çeken Osmanlı ordusu at eti yemeye başladı (Hintli Müslümanlar savaşta at eti
yemeyi istemedikleri için de sağlık problemleri yaşadılar). Bütün zorluklara rağmen başarılar elde
eden Osmanlı İmparatorluğu’nun görkemli zaferine kabile ve dini ayrımlar gem vurdu. İngiliz
İstihbarat Birlikleri samimiyetten uzak vaatlerle Arapları Osmanlı İmparatorluğu’na karşı kışkırttılar.
Bağımsızlık hayaliyle ihanet eden Araplar savaşın seyrini değiştirdi. Ancak sonuç olarak
bağımsızlıklarını kazanma yerine herbiri Avrupalı ülkelerin sömürgesi oldu. Suriye ve Lübnan
Fransızlara teslim edildi. Mısır İngiliz yönetimi altında kaldı. Filistin’e Yahudiler yerleştirildi.
Yazara göre bu Savaş sonrası imzalanan anlaşmalar barışa hizmet etmekten ziyade İngiltere ve
Fransa’nın topraklarını genişletme arzusu içerisinde gerçekleştirildi. Yazar kitabında bu anlaşmalardan
dolayı Ortadoğu’da aralıksız kargaşanın devam ettiği kanaatini taşımaktadır.
THE FALL OF THE OTTOMANS: THE GREAT WAR IN THE MIDDLE EAST
Enderun Dergisi 1(2) (2017) 45–46
45
Enderun Dergisi
Cilt:1 Sayı:2
Gönderiliş Tarihi: 19/04/2017
Kabul Tarihi: 03/05/2017
THE FALL OF THE OTTOMANS: THE GREAT WAR IN THE MIDDLE EAST
By Eugene Rogan
Tuğçe GÖÇERDİR
1
OSMANLI'NIN ÇÖKÜŞÜ: ORTADOĞU'DA BÜYÜK SAVAŞ
1914-1918 Büyük Savaşı'nda yayınlanan ingilizce kitapların çoğu, belirli nedenlerden dolayı
sadece Batı cephesinden olan savaşlara odaklandılar. Doğu cephesini inceleyen çalışmalarda Gelibolu
cephesinin ötesine geçemedi. Savaş sırasında Almanya'nın yanında yer alan ve savaş sonunda
yenilgiye uğrayan Osmanlı İmparatorluğu açısından kitap güzel bir açıklama getirmektedir. Kitabın
yazarı Oxford Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapan Eugene Rogan Ortadoğu'da yıllarını geçirmiş
olması münasebetiyle, Türk ve Batı tarihçileri tarafından nadiren ziyaret edilen diğer arşivlerde
araştırma yapma konusunda dil yeteneğine sahipti. Kendisine göre yeri geldiğinde gergin yeri
geldiğinde esprili bir dile sahip olan eseri jeopolitik ve askeri açıdan iyi bir örnek oluşturmaktadır.
Yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu iç muhalefet ve dış tehditlerle mücadele eder
haldeydi. "Avrupa'nın hasta adamı" olarak biliniyordu. Birincil korku, Karadeniz'den Akdeniz'e
girmeyi arzulayan Çarlık Rusyası'nın işgaliydi. Savunma için, Türkler, bir İngiliz tersanesi tarafından
iki Dreadnaught sınıfı savaş gemisi inşa etmek için yeterli parayı kazınmışlardı. 1914 yılında Savaş’ın
çıkmasıyla İngilizler Osmanlı için ürettikleri gemilere el koydular ve Kraliyet Donanmasına dahil
ettiler. Uzun süren şikayetler sonrasında sonuç elde edemeyen Türkler Almanlarla ortak bir şekilde
savaşa girmeye karar verdi.
Osmanlılar İngiliz ve Fransız kolonilerinde (özellikle Hindistan, Kuzey Afrika ve Mısır)
yaşayan yaklaşık 240 milyon Müslüman hakkında ciddi bir yanlış hesaplama yaptı. Almanya’nın
propogandasıyla Cihad çağrısında bulundu fakat beklenilen destek gelmedi. Sadece Hintli
Müslümanlar savaşta büyük bir gayret göstererek savaştılar.
İngiliz Donanmasının başında bulunan Winston Churchill'in İstanbul'u bir deniz
bombardımanı ile ele geçirme planı yaptı. Böylelikle Almanların Hindistan'a olan İngiliz deniz
bağlantılarını kesme girişiminde bulunmuş olacaktı. Fakat Churchill'in deniz saldırısı başarısız oldu,
bunun üzerine İngiliz kara komutanı General Horatio Herbert Kitchener, Gelibolu yarımadasına on
1 Öğretim Görevlisi, Artvin Çoruh Üniversitesi, tugcegocerdir@artvin.edu.tr
Enderun Dergisi 1(2) (2017) 45–46
45
binlerce askeri ile saldırdı. Yazar bu bölümde savaşın korkunç yüzünü 29 sayfa ile anlatmaktadır.
Çürüyen cesetler ve korkunç savaş sahneleri üzerinde durmaktadır. Ayrıca savaşın sorumlusu olarak
da Churcill’i göstermektedir.
Daha kötü bir senaryo İngilizlerin başına Bağdatın altında yer alan Rut şehrinde geldi. Türkler
ve diğer ülkelerden gelen özellikle de Hintli Müslümanlar tarafından çevrili olan bu şehirde İngilizler
ağır yenilgiye uğradılar. On beş bin İngiliz askeri esir alındı. İngiliz askerlerinin cesetleri ağaçlara
asıldı. Öyle ki yazara göre İngilizlerin daha önce bir savaşta bu kadar teslim olma oranı da
görülmemişti.
Yiyecek sıkıntı çeken Osmanlı ordusu at eti yemeye başladı (Hintli Müslümanlar savaşta at eti
yemeyi istemedikleri için de sağlık problemleri yaşadılar). Bütün zorluklara rağmen başarılar elde
eden Osmanlı İmparatorluğu’nun görkemli zaferine kabile ve dini ayrımlar gem vurdu. İngiliz
İstihbarat Birlikleri samimiyetten uzak vaatlerle Arapları Osmanlı İmparatorluğu’na karşı kışkırttılar.
Bağımsızlık hayaliyle ihanet eden Araplar savaşın seyrini değiştirdi. Ancak sonuç olarak
bağımsızlıklarını kazanma yerine herbiri Avrupalı ülkelerin sömürgesi oldu. Suriye ve Lübnan
Fransızlara teslim edildi. Mısır İngiliz yönetimi altında kaldı. Filistin’e Yahudiler yerleştirildi.
Yazara göre bu Savaş sonrası imzalanan anlaşmalar barışa hizmet etmekten ziyade İngiltere ve
Fransa’nın topraklarını genişletme arzusu içerisinde gerçekleştirildi. Yazar kitabında bu anlaşmalardan
dolayı Ortadoğu’da aralıksız kargaşanın devam ettiği kanaatini taşımaktadır.
THE FALL OF THE OTTOMANS: THE GREAT WAR IN THE MIDDLE EAST
4/
5
Oleh
Ramazan AL
